Od czego zaczać?

---

---

…Najlepiej od początku. Ale chyba nie tym razem.

15 października tego roku odbyła się premiera biograficznego filmu fabularnego „Gierek” w reżyserii Michała Węgrzyna, z Michałem Koterskim w roli głównej. Czasopismo „Polityka” opublikowała październikowy numer „Pomocnika Inteligenta” zatytułowany PRL Edwarda Gierka. Przerwana dekada. Na półkach z książkami w popularnej sieci handlowej z znalazłam kilka podobnych tytułów – w tym pisana chyba na szybko na podstawie źródeł internetowych (sic! nie archiwalnych!!, a daty dostępu z kwietnia 2021) autorstwa Iwony Kienzler Gierek i jego czerwony dwór – osobiście nie polecam, bo poza ładnym wydaniem z zakładkową okładką, książka o typowo popularnym i rozrywkowym charakterze, z niezłymi nawet ilustracjami (fotografie z epoki) nie wnosi nic nowego do wiedzy na temat tej postaci i jego otoczenia. Odnoszę wrażenie, że jest to typowa książka na marketingowe zamówienie z uwagi na popularność filmu… Ale.
Są i inne podobne biografie, gdzie autorzy sięgnęli do źródeł archiwalnych i dokumentacji tamtych czasów (bez pośrednictwa innych autorów, publikujących w Sieci). Ostatnio zaczytywałam się za to w znakomicie napisanej biografii Mariusza Głuszko Edward Gierek. Szkic do portretu PRL [2017] – treściwa konkretna publikacja oparta na źródłach archiwalnych i biografii „szkicowanego”.

---

• 

• 

• 

• 

---

I tak na warsztat – postanowiłam wziąć w pierwszej kolejności dekadę Gierkowską. Studenci chyba zaciekawieni – czas pokaże… Zbieżność publikacyjno-sytuacyjna przypadkowa. Wszystko przez to, że chciałam podjąć temat związany z wpływem władzy na kulturę artystyczną, sięgnęłam sobie do eksperymentów Stanley’a Milgrama [Posłuszeństwo wobec autorytetu, 2017], Umysłu zamkniętego Allana Blooma [1997] i Historii społecznej Trzeciej Rzeszy Richarda Grunbergera [1995] i jakoś tak samoistnie wpadło mi w ręce kalendarium w opracowaniu Grzegorza Wiśniewskiego Kultura artystyczna w Polsce w dekadzie Edwarda Gierka [2016] oraz Kultura polska po Jałcie. Kronika lat 1944-1981 Marty Fik [1989], za sprawą których doszłam do wniosku, że to właśnie „dekada Gierka” może być dobrym punktem wyjścia do badań wystawiennictwa XX wieku w Polsce – tematu, wokół którego krążę od kilku lat. Dwie ostatnie lektury sprawiły, że doszłam do następujących wniosków:
– po pierwsze – kultura artystyczna PRL-u, w opracowaniach łączona jest przede wszystkim z literaturą, filmem i teatrem;
– po drugie – wystawiennictwo traktowane jest „po łepkach” i właściwie poza kilkoma artykułami, nie ma solidnych opracowań na temat muzealnictwa, wystawiennictwa, galerii – a materiału źródłowego jest tyle, że nie wiem czy starczy mi życia;
– po trzecie – „lubię” epokę PRL-u, z uwagi na wielowarstwowość narracji historycznych, różne uwarunkowania geo-polityczne, wielowątkowość kultury oficjalnej, alternatywnej i podziemnej, z perspektywy środka, jak i spoza „żelaznej kurtyny”.

Dlatego… najpierw lata 70. ubiegłego wieku, a potem zobaczymy…

Małgosia Baka

---

• 

• 

• 

• 

---

---